کنیبالیزیشن در سئو چیست و راه‌های شناسایی و رفع آن کدام است؟

ما اینجا هستیم تا با راهکارهایی که از تجربه‌مان سرچشمه می‌گیرند به شما کمک کنیم که جلوی صفحه‌های همه‌چیزخوار یا کنیبال را بگیرید.

در این قسمت از دیجیتالینگ با چیستی کنیبالیزیشن آشنا می‌شویم، انواعش را موشکافی کرده و به دنبال راهکارهایی برای شناسایی و برطرف کردن آن می‌گردیم. اگر با محتواها سر و کار دارید و سرتان برای یادگیری ریزترین نکته‌های سئو درد می‌کند حتما تا پایان این ماجرا با ما همراه باشید.

برای دنبال کردن ردپای صفحه‌های همنوع‌خوار به دنیای آواها دعوت شده‌اید. برای پذیرفتن این دعوت، تنها به یک کلیک نیاز دارید.

واژه قلمبه سلمبه کنیبالیزیشن دقیقا به چه معنا است؟

در نگاه اول «Cannibalization» به معنی «همنوع خواری» است. اجازه بدهید بیشتر برایتان توضیح دهم. تصور کنید ما مجموعه‌ای داریم که از چند بخش تشکیل شده است. حالا اگر این بخش‌ها به جای آنکه با بخش‌های خارج از مجموعه وارد رقابت شوند به سراغ خودی‌ها بروند و آنها را مورد هدف قرار دهند – بخورند! – کنیبالیزیشن رخ داده است. بیایید این موضوع را در قالب چند مثال ساده با هم بررسی کنیم:

• شبکه تبلیغاتی ای نتورک چطور اسیر کنیبال شد؟

اگر در فضای دیجیتال کار کرده باشید به احتمال زیاد اسم مجموعه «ای نتورک» به گوشتان خورده است. این مجموعه یک پلتفرم تبلیغات اینترنتی بود که پس از مدتی کار کردن، در یک آن، شکست خورد. در اصطلاح آن بیزینس «کشته» شد! من هم مثل افراد دیگری که در مورد سرنوشت این مجموعه کنجکاو بودند می‌خواستم از علت فروپاشی آن سر در بیاورم.

در آن هنگام هر کسی علت شکست این برند را به چیزی وصل می‌کرد. تا اینکه یکی از مدیران سابق ای نتورک در طول یک سخنرانی از روی دادن کنیبالیزیشن در این مجموعه خبر داد.

او گفت که ای نتورک در ابتدا یک پلتفرم تبلیغات اینترنتی بود؛ اما بعد از مدتی شروع به ایجاد تعدادی برند دیگر به عنوان زیر مجموعه‌های خودش کرد.

این مجموعه‌ها با وجود آنکه در قالب سایت‌های دیگری کار می‌کردند باعث هم‌نوع‌خواری شدند و این سرنوشت را برای ای نتورک رقم زدند.

•  هولدینگ گلرنگ

شاید شما کسب و کارهای دیگری را بشناسید که در آنها هم کنیبالیزیشن رخ می‌دهد اما با این وجود نه تنها شکست نمی‌خورند بلکه در حال رشد کردن هم هستند. سوپر هولدینگ «گلرنگ» یکی از همین کسب و کارها است.

در این هولدینگ، بیش از 70 برند در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کنند و حتی شاید شما هم از محصولات این شرکت و برندهایش استفاده کرده باشید.

اگر در این موضوع دقیق شوید می‌بینید که بخش قابل توجهی از محصولات این شرکت، رقیب یکدیگر به شمار می‌روند. خیلی برای من جالب است که واقعا چرا چنین اتفاقی روی می‌دهد. ظاهرا این ماجرا و هم‌نوع خواری محصولات این شرکت جزو استراتژی‌شان است.

• برند اپل

برندی مثل اپل، برای جلوگیری از کنیبالیزیشن معرفی و ارائه محصولاتش را به گونه‌ای در نظر می‌گیرد که آنها با هم همپوشانی نداشته باشند. چون در این صورت، مشتری دچار سردرگمی می‌شود و نمی‌داند کدام محصول را بخرد؟ پرچم‌دار فعلی یا پرچم‌دار تازه از راه رسیده؟!

چطور گذر کنیبالیزیشن به کوچه سئو افتاد؟

اگر سایت را همان هولدینگ در نظر بگیریم در این صورت، صفحه‌های سایتمان می‌توانند یکدیگر را بخورند! یعنی ما به عنوان صاحب کسب و کار، مدیر محتوا یا صاحب سایت، تعدادی صفحه ایجاد می‌کنیم که در نهایت رقیب یکدیگر می‌شوند و مشکلاتی را به بار می‌آورند. اجازه بدهید این موضوع را با مثالی از دیجیتالینگ، روشن‌تر کنم.

وقتی در گوگل سرچ می‌کنید «دیجیتالینگ» انتظار دارید به لینکی برخورد کنید که شما را به صفحه اول دیجیتالینگ می‌رساند. در این میان ما هم دست به کار می‌شویم و یک تگ با عنوان «دیجیتالینگ» می‌سازیم. با این کار با دستان خودمان برای صفحه اصلی سایتمان یک رقیب می‌تراشیم که با آن قد و قامت کوچکش صفحه اصلی سایت ما را یک لقمه چپ می‌کند. این در حالی است که ما اصلا نمی‌دانیم قرار است در تگی که ساختیم چه کاری انجام داده و چه چیزی را ارائه دهیم.

Cannibalization از رگ گردن به سایت شما نزدیک‌تر است

متاسفانه کنیبالیزیشن خیلی بی سر و صدا توسط بسیاری از سایت‌ها انجام می‌شود؛ مثلا شما یک مقاله در مورد چیستی سئو با عنوان «سئو چیست؟» نوشته‌اید. بعد در گوگل یا کیورد ریسرچ جستجو می‌کنید و می‌بینید که بله! عبارت «بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جستجو» هم سرچ بالایی دارد. بعد از آن تصمیم می‌گیرید که یک محتوا با این عنوان هم بنویسید.

خوب دو عبارت «سئو» و «بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جستجو» هر دو یک معنی را می‌دهند. هر چقدر هم که شما محتوای جدیدتان را با دستکاری بیشتری بنویسید باز هم تفاوتی به وجود نمی‌آید. تنها نتیجه این ماجرا به راه انداختن کنیبالیزیشن با دستان خودتان است.

یک هدف دو نشان؛ یعنی کنیبالیزیشن!

کنیبالیزیشن زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای هدف کاربر دو صفحه ایجاد کرده باشید. گوش به زنگ بودن نسبت به این ماجرا، یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص کنیبالیزیشن است. چون هر صفحه از سایت ما مخاطبانی با هدف‌های محتوایی متفاوت را به خود جذب می‌کند. اینکه چطور از روی دادن این ماجرا جلوگیری کنیم ماجرایی است که در «دوره کیورد ریسرچ» به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.

Canibalization و Double Result  چه تفاوتی با هم دارند؟

گاهی شما در یک صفحه از گوگل با دو نتیجه به نمایش در می‌آیید، مثلا کاربر سرچ کرده است: «دوره دیجیتال مارکتینگ». ما یک صفحه محصول به نام «دوره دیجیتال مارکتینگ» داریم که در آن دوره جامع دیجیتال مارکتینگ را قرار داده‌ایم.

از طرفی یک صفحه کلی هم به نام «دوره‌های آموزشی دیجیتال مارکتینگ» داریم که در آن تمام دوره‌هایمان را در کنار هم گذاشته‌ایم. نمی‌توانیم بگوییم که در این مورد کنیبالیزیشن اتفاق افتاده است. چون محتوای درون صفحه‌ها یکی نیستند.

 بنابراین این‌طور نیست که کنیبالیزیشن در مورد بیشتر صفحه‌های ما اتفاق بیفتد. وقتی هدف یک صفحه متفاوت است نباید نگران این باشیم که صفحه‌های سایتمان دور از چشم ما شروع به خوردن یکدیگر می‌کنند!

کنیبالیزیشن با محتوای تکراری چه فرقی دارد؟

محتوای تکراری یعنی شما دو صفحه دارید که محتواهای درونشان مثل هم هستند. چیزی که در اینجا با آن روبه‌رو هستید «Duplicate Content» است. ولی شما در کنیبالیزیشن دو صفحه دارید که محتواهایشان با هم فرق دارند اما هر دو می‌توانند به یگانه هدف کاربر پاسخ دهند. این ماجرا است که کار را خراب می‌کند. من در آینده محتوایی ویژه را در مورد محتواهای تکراری روی سایت قرار می‌دهم تا با تمام بخش‌های این ماجرا آشنا شوید.

چرا کنیبالیزیشن با سلامتی سایت ما سر جنگ دارد؟

بخش جالب در مورد کنیبالیزیشن این است که برخی با هدف جذب کاربران بیشتر از عمد آن را به کار می‌گیرند. غافل از آنکه این ماجرا چند ایراد دارد:

• گوگل را گیج می‌کند

گوگل بینوا این وسط سرگردان می‌شود. چون نمی‌فهمد کدام یکی از صفحه‌های ما همان محتوایی که مخاطب به دنبالش می‌گردد را در خود دارد. یادتان باشد که گوگل همیشه به دنبال هدف کاربر می‌گردد و می‌خواهد بهترین پاسخ را برای هدف او پیدا کند.

تجربه نشان داده است که وقتی گوگل گیج می‌شود گاهی محتوای «A»، گاهی محتوای «B» و گاهی هم که دیگر به سیم آخر می‌زند هیچ‌کدام از محتواها را به کاربر نشان نمی‌دهد. گیج کردن الگوریتم گوگل، جایگاه شما را مدام بالا و پایین می‌برد. به دنبال این ماجرا رتبه شما دچار نوسان می‌شود؛ مثلا گاهی هیچ کلیکی ندارید و گاهی بالای 10 کلیک را تجربه می‌کنید.

• تمرکز خودمان را کیش و مات می‌کند

من قبلا در مقاله «لینک سازی داخلی چیست؟» در مورد این موضوع به طور مفصل صحبت کرده‌ام. در آنجا با هم گفتیم که باید بر اساس یک استراتژی پیش برویم تا بدانیم چه چیزی را به چه چیز دیگری لینک می‌دهیم. اگر ندانیم که برای بالا آوردن رتبه یک محتوا باید چه برنامه‌ای برای لینک‌سازی آن بچینیم یعنی هدف مشخصی نداریم و بدون داشتن هدف هم نمی‌توان یک استراتژی درست را ترتیب داد.

• بساط گیج شدن کاربر را مهیا می‌کنیم

ما هم این کار را در دیجیتالینگ کرده بودیم. ماجرا از این قرار بود که در سایتمان دو محتوا با نام «تاثیر مخاطب شناسی در سئو و محتوا» داشتیم که خیلی شبیه هم بودند. به همین دلیل، یکی از آنها را فدای دیگری کردیم تا مخاطب به جای گیج شدن مستقیم به هدفش برسد.

یادتان باشد، هر وقت دیدید که با کارهایتان در حال پیچیده کردن چیزی برای مخاطب هستید بدانید که ناخواسته در حال ضربه زدن به خودتان هستید. اکنون دیگر چه از نظر محتوا، چه طراحی و خلاصه هر بخشی که مخاطب با آن سر و کار دارد، همه‌چیز به سمت سادگی پیش می‌رود.

• نیرو، زمان و هزینه ما را به یغما می‌برد

واقعا چه دلیلی وجود دارد که ما یکبند در حال ساخت صفحه باشیم و برای تولید محتواهای بی‌کیفیت و آبکی زمان بگذاریم؟ حالا که به این بخش رسیدیم بد نیست نکته دیگری را هم به شما بگویم. آن نکته این است که کنیبالیزیشن در دسته‌بندی‌ها هم اتفاق می‌افتد. خنجری که این مدل از کنیبالیزیشن به ما می‌زند دزدیدن زمانمان در حین لینک‌سازی است.

این زحمت اضافی، ما را مجبور به پرداخت هزینه‌های زیادی می‌کند که در انتها ما را به هیچ جایی نمی‌برند. شاید در این میان به دنبال یافتن مقصر بگردید تا تمام کاسه کوزه‌ها را بر سرش خرد کنید؛ اما به نظر من این کار بی‌فایده است. چون در بیشتر موارد این اتفاق به صورت ناخودآگاه روی می‌دهد؛ مثلا شما می‌خواستید راجع به یک موضوع، محتوایی را تولید کنید.

بعد با خودتان دو دو تا چهارتا می‌کنید و آن محتوا را در قالب دو مقاله در سایتتان منتشر می‌سازید. ولی بعد از یک مدت به این نتیجه می‌رسید که بهتر بود از همان ابتدا آن محتوا را در قالب یک مقاله کامل منتشر می‌کردید. چون حالا آن دو مقاله کوچک که به دنبال پاسخ دادن به یک پرسش تکراری مخاطب بودند با کارد و چنگال به جان هم افتاده‌اند تا یکدیگر را بخورند!

آیا سریالی کردن محتواها هم می‌تواند به ما آسیب برساند؟

سریالی کردن محتواهای خیلی مرتبط از نظر معنایی اتفاق خوبی است اما نه در وب‌سایت‌ها که شما امکان و فرصت ارائه کامل محتوا را به کاربر دارید. می‌توانید محتواهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنید را به صورت سریالی در نظر بگیرید.

مثلا شاید شما تعدادی محتوای ویدیویی آماده کنید که راجع به یک موضوعی مثلا نصب و راه‌اندازی گوگل آنالیتیکس باشد. شما می‌توانید این محتوا را قسمت به قسمت در شبکه‌های اجتماعی خودتان منتشر کنید اما وقتی می‌خواهید این کار را برای سایتتان انجام دهید باید آن را در قالب یک محتوای کامل ارائه دهید تا کاربر با خواندن یا تماشای آن در همان محتوا پاسخ پرسش‌هایش را به دست بیاورد.

چگونه کنیبالیزیشن را شناسایی و حل کنیم؟

راه‌های زیادی برای فیتیله‌پیچ کردن کنیبالیزیشن وجود دارد. بیایید آنها را با هم زیرورو کنیم:

• کمک گرفتن از گوگل و سرچ کنسول آن

یکی از بهترین راه‌ها برای کشف کنیبالیزیشن، کمک گرفتن از گوگل است. برای این کار اول به سراغ ابزار «سرچ کنسول گوگل» می‌رویم و وارد بخش «Performance» می‌شویم. به نظر من این بخش یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های سرچ کنسول است که می‌توانیم به صورت هفتگی یا ماهانه به آن سر بزنیم و آمارهای جذابی را از آن به دست بیاوریم. وقتی بخش پرفورمنس را باز می‌کنید با تعدادی کوئری روبه‌رو می‌شوید.

با کلیک کردن روی هر کدام از کوئری‌ها دیتای همان کلمه به ما نمایش داده می‌شود. یکی از بخش‌های جالب در پرفورمنس این است که به ما نشان می‌دهد با چه صفحه‌ای در نتیجه جستجوی گوگل به نمایش در می‌آییم.

برای رسیدن به این اطلاعات، روی تب «پیج» کلیک می‌کنیم. بعد به ما نشان می‌دهد که در بازه زمانی مورد نظرمان و با کلیدواژه مد نظرمان چه صفحه‌هایی بالا می‌آیند. در این هنگام ممکن است چند سناریو برای شما رخ دهد:

• یک صفحه با تعداد کلیک بالا به شما نمایش داده می‌شود

این مورد طبیعی است و همان چیزی است که شما، کاربر و گوگل می‌خواهید.

• برای یک کلیدواژه مشخص، دو صفحه به نمایش در می‌آیند

یکی از این صفحه‌ها با تعداد کلیک بالا و دیگری با تعداد کلیک کم هستند. بعد از کمی بررسی متوجه می‌شوید که این مورد اشتباه گوگل بوده است. چون دو صفحه‌ای که به نمایش درآمده‌اند ارتباطی به هم نداشته‌اند.

من حتی گاهی چهار تا پنج صفحه را در این بخش می‌بینم که واقعا هیچ ارتباطی به هم ندارند. در این جور مواقع نگرانی به خودتان راه ندهید. چون اشتباه از شما نیست و گوگل از دستش در رفته است! البته گاهی علت این اشتباه کردن گوگل به خودمان برمی‌گردد؛ مثلا شاید متایمان آن‌‌قدرها هم روشن و سرراست نبوده است و با این کار، گوگل را دنبال نخودسیاه فرستاده باشیم.

• دو صفحه برای یک کلمه کلیدی بالا آمده‌اند

اجازه بدهید یک تکنیک را به شما یاد بدهم. شاید گاهی ببینید که دو تا صفحه بالا آمدند ولی وقتی بازه زمانی را کوتاه‌تر می‌کنید به این نتیجه می‌رسید که اکنون فقط صفحه‌ «A» در حال نمایش است و کنیبالیزیشنی در جریان نیست. جالب‌تر اینکه گوگل هم این موضوع را فهمیده است.

• گاهی وقت‌ها صفحه «A» و گاهی فقط صفحه «B» نمایش داده می‌شود

اینجا است که شصتمان خبردار می‌شود این دو صفحه در حال خوردن همدیگر هستند و کنیبالیزیشن رخ داده است.

1. استفاده کردن از سرچ گوگل

شما می‌توانید با استفاده از سرچ گوگل نه تنها کنیبالیزیشن‌های سایت خودتان را کشف کنید بلکه این توانایی را پیدا می‌کنید که کنیبالیزیشن‌های سایت رقبای خودتان را هم به دست بیاورید. برای این کار عبارت «Site:» را در سرچ گوگل وارد ‌کنید و بدون هیچ فاصله دیگری دامنه سایت مورد نظرتان را پشت‌بندش بنویسید. به این شکل: «Site:digitaling.org» سپس یک اسپیس بزنید و در ادامه آن مفهومی که به دنبالش هستید را بنویسید.

به این شکل: «کنیبالیزیشن Site:digitaling.org» و اینتر را بزنید. این شکل سرچ کردن به گوگل می‌فهماند که ما می‌خواهیم در سایت دیجیتالینگ به دنبال یک چنین مفهومی بگردیم. به دنبال این ماجرا گوگل، دیجیتالینگ را زیرورو می‌کند تا آن کوئری مورد نظر ما را بیاید و صفحه‌هایش را به ما نشان دهد.

از همین‌جا متوجه می‌شویم که در دیجیتالینگ چه صفحه‌هایی در حال نوش جان کردن یکدیگر هستند! البته اگر از من بپرسید به شما می‌گویم که روش اول و استفاده از سرچ کنسول، خیلی دقیق‌تر از سرچ گوگل است.

گوش به زنگ باشید؛ قصه‌ای که برایتان گفتیم برای سایت‌های بزرگ، سخت و پیچیده است

انجام دادن این کارها برای سایت‌های بزرگ خیلی سخت‌تر از سایت‌های کوچک و متوسط از نظر ترافیک است و یک نفر نمی‌تواند به تنهایی از پس این کارها بر بیاید.

با این وجود باز هم همنوع‌خواری صفحه‌ها اتفاق می‌افتد. بنابراین خودتان را سر این موضوع خیلی اذیت نکنید. در عوض، تلاشتان را بر این بگذارید تا ماجرا را به بهترین شکلی که می‌توانید مدیریت کنید.

چگونه کنیبالیزیشن را برطرف کنیم؟

برای رسیدن به این هدف، چندین راه وجود دارد که ما باید بسته به موردی که با آن روبه‌رو هستیم آن را مدیریت کنیم. درست مانند آنکه یک پزشک، مریض‌های مختلفش را ویزیت کرده و برای هر کدامشان نسخه متفاوتی را می‌پیچد:

• راه حل اول: ادغام کردن محتواها با یکدیگر

مثلا وقتی دو مقاله داریم که در حال خوردن همدیگر هستند می‌توانیم آنها را با هم ادغام کنیم. در این جور مواقع، شما مطلب‌هایی که در حال نوش جان کردن یکدیگر هستند را با هم ترکیب کرده و آنها را به یک مقاله جامع تبدیل می‌کنید.

در این میان، مطلب‌های قبلی را هم به آنها ریدایرکت می‌کنید تا مشکلی پیش نیاید. درست مثل همان مثالی که در ابتدای گفتگویمان در مورد یکی از محتواهای دیجیتالینگ برایتان مثال زدم.

در آن ماجرا دیدیم که محتوای «A» تقریبا همان محتوای «B» را بیان می‌کند. شاید اندکی با هم تفاوت داشته باشند اما در کل هر کدامشان به یک هدف مشخص کاربر پاسخ می‌دادند.

به دنبال این قضیه، بخش‌های به دردبخور محتوای «B» را برداشتیم و آن را با محتوای «A» ادغام کردیم. پس از آن محتوای «B» را حذف کرده و آدرسش را به محتوای «A» ریدایرکت کردیم تا مطلب قبلی که توسط گوگل کرال شده و رنک گرفته بود به محتوای اصلی جدید هدایت شود.

• راه حل دوم: صفحه خورنده را به قبرستان صفحه‌ها هدایت کنیم!

گاهی پیش می‌آید که می‌بینیم صفحه کنیبال شده ما اصلا حرفی برای گفتن ندارد. انگار که کسی آن را بیخودی بزرگ کرده باشد و حالا که برای خودش مقامی پیدا کرده هوا برش داشته و قصد جان صفحه‌های کاردرست ما را دارد.

در این جور مواقع بهتر است ترحم را لب طاقچه دلمان جا بگذاریم و آن صفحه‌ی بلا گرفته را حذف کنیم. البته برای اینکه گوگل یقه‌مان را نگیرد بهتر است یک ریدایرکت اساسی هم تنگش بزنیم تا هم ما و هم گوگل در صلح و آرامش شر این صفحه دردسرساز را از سرمان کم کنیم.

• راه حل سوم: پای تگ نو ایندکس را به ماجرا بکشانیم

گاهی پیش می‌آید که ما صفحه را می‌خواهیم؛ نه می‌خواهیم آن را حذف کرده و نه به جای دیگری ریدایرکت کنیم. به زبان ساده، می‌خواهیم این صفحه را از دید گوگل پنهان نگه داریم. در این جور مواقع، بهترین راه، نوایندکس کردن صفحه است. تصمیم گرفتن در مورد این ماجرا به تشخیص شما بر می‌گردد. در کل، موضوع تشخیص دادن در کنیبالیزیشن بسیار مهم است.

• راه حل چهارم: استفاده کردن از تگ کنونیکال

در این راه‌حل که به محتواهای تکراری برمی‌گردد شما به جای حذف صفحه تکراری از تگ کنونیکال استفاده می‌کنید.

هنوز جای دو بخش دیگر خالی است

برای آنکه بتوانید ماجرای کنیبالیزیشن را یکسره کنید به گذراندن دو دوره دیگر نیاز دارید که در آینده نزدیک در دیجیتالینگ قرار می‌گیرند. این دو دوره «استراتژی سئو» و «سرچ کنسول» هستند که به محض تمام شدن ضبط در سایت قرار می‌گیرند و می‌توانید برای تمام کردن ماجرای کنیبالیزیشن در آنها هم شرکت کنید.

خلاصه‌ای از آنچه با هم در کنیبالیزیشن گفتیم:

• کنیبالیزیشن نوعی گل به خودی به شمار می‌رود. در این وضعیت، صفحه‌های سایت خودمان شروع به پایین کشیدن صفحه‌های دیگر سایتمان می‌کنند.
• «Cannibalization» زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای هدف کاربر دو صفحه ایجاد کرده باشید.
• نباید حساب محتوای تکراری و کنیبالیزیشن را یکی کنید. چون این دو مورد با هم فرق دارند.
• «Cannibalization» گوگل، ما و مخاطبانمان را گیج می‌کند. به همین دلیل برای سلامت سایت‌ها مضر هستند.
• «کمک گرفتن از سرچ کنسول گوگل» و «سرچ ادونس» دو راهکار طلایی برای شناسایی کنیبالیزیشن به شمار می‌روند.
• «ادغام کردن محتواها با یکدیگر»، «حذف کردن صفحه‌های خورنده»، «استفاده کردن از تگ نوایندکس» و «استفاده کردن از تگ کنونیکال» از جمله روش‌های برطرف کردن کنیبالیزیشن هستند.

نظر شما چیست؟

آیا شما راه‌حل دیگری برای شناسایی و برطرف کردن کنیبالیزیشن می‌شناسید؟

لطفا نظرتان را در بخش گپ و گفت دیجیتالینگ با ما در میان بگذارید.