شکاف محتوا چیست و چگونه آن را پیدا کنیم؟

برای رشد کردن، بزرگ شدن و پیشرفت کردن همیشه به اختراع کردن نیاز نداریم. گاهی پر کردن خلا موجود در کشف‌های قدیمی یا محصولات معروف می‌تواند بهترین اقدام یک برند تازه‌نفس برای یافتن بازار خود یا حتی ساخت یک بازار جدید باشد. 

در این قسمت از «دیجیتالینگ» به سراغ «شکاف محتوا» می‌رویم و یک مسیر تازه را برای تولید محتواهای کاربردی پیدا می‌کنیم. اگر جزو کسانی هستید که فکر می‌کنید دیگر موضوعی برای نوشتن وجود ندارد تا انتهای این ماجرا با ما همراه باشید.

وقت خواندن تمام مقاله را ندارید؟ می‌توانید به نسخه صوتی مقاله گوش دهید.

قرار است چه چیزهایی را با هم یاد بگیریم؟

• با شکاف محتوا و مفهوم آن بیشتر آشنا می‌شویم.
• علت مفید یا مضر بودن شکاف محتوا را موشکافی می‌کنیم.
• روش‌های پیدا کردن کانتنت گپ‌ها را بررسی می‌کنیم.
• با مفهوم گپ آنالیز و سازوکار آن بیشتر آشنا می‌شویم.

منظور از شکاف محتوا چیست؟

اجازه بدهید تعریف «شکاف محتوا» (Content gap) را با یک مثال ساده پیش ببریم. تصور کنید شما بعد از طراحی یک «استراتژی محتوا» و «تهیه محتواهایی مفید» در طول یک دوره مثلا شش ماهه، به نتیجه مورد نظرتان نمی‌رسید. 

وقتی برای پیدا کردن علت ماجرا سری به وب‌سایت‌های رقیب می‌زنید یا وب‌سایت‌های خارجی، سرچ گوگل و حتی شبکه‌های اجتماعی را بررسی می‌کنید، متوجه می‌شوید که محتوای شما می‌توانست خیلی کامل‌تر از این باشد. در این جور مواقع می‌گویند که یک «gap» بین محتواهای شما پیش آمده است. شاید آن‌چنان که باید به یک موضوع خوب اشاره نکردید یا اصلا بخش مهمی را از قلم انداخته‌اید. 

حتی ممکن است به آن موضوع فکر هم نکرده باشید. مثلا موضوع سئو را در نظر بگیرید. اگر شما یک وبلاگ در زمینه سئو داشته باشید، هر چقدر هم که خوب عمل کنید، بعد از مدتی متوجه یکسری کانتنت گپ یا شکاف محتوایی بین متن‌هایتان می‌شوید. 

شکاف محتوا چه فایده‌ای دارد؟ اصلا چطور باید این شکاف را پر کنیم؟

در حقیقت، کانتنت گپ، خیلی بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید به کارتان می‌آید. سعی می‌کنم در طول این مقاله با توجه به تجربه‌هایم این موضوع را برایتان توضیح دهم. بیایید چند مورد از مزیت‌های شکاف محتوا را با هم بررسی کنیم.

• اگر برای تولید محتوا، بازار خاصی را هدف قرار داده باشید، شکاف محتوا می‌تواند به شما کمک کند. به این ترتیب که شما گپ‌های محتوایی رقبا یا بازار خود را بررسی می‌کنید و استراتژی خود را بر مبنای پُر کردن این شکاف‌ها قرار می‌دهید. 

در این صورت، وقتی یک کاربر وارد سایت شما می‌شود، دیگر به این راحتی‌ها از آن خارج نمی‌شود. چون شما تمام چیزهایی که رقبایتان ندارند را یکجا دارید. این مورد برای کسب و کارهای کوچک یا نیچ مارکت (Niche Market) می‌تواند راهگشا باشد.  

• وقتی دیدگاه ما برای تولید محتوا، پوشش دادن جاهای خالی رقبا یا بازارمان باشد، می‌توانیم به نکته‌ها یا موضوع‌هایی برسیم که شاید در دنیای وب وجود داشته باشند اما رقبای ما به آن توجهی نکرده باشند.

 من این مورد را خودم تجربه کرده‌ام. در زمینه کار ما موضوع‌ها و ابزارهایی وجود داشتند که سایر رقبایمان به آن اشاره‌ای نکردند، اما برخی از وب‌سایت‌های فارسی که راجع به همه چیز می‌نویسند و موضوع مشخصی ندارند به آن اشاره کرده بودند. در نتیجه ما هم از این شکاف در زمینه کاریمان استفاده کردیم و به آن موضوع پرداختیم. 

• مزیت بعدی به سئو برمی‌گردد. وقتی شما تلاش می‌کنید که گپ‌های موجود در یک موضوع خاص را پوشش دهید، گوگل هم از این موضوع خیلی استقبال می‌کند و می‌گوید: «این وب‌سایت راجع به یک موضوع خاص، محتوا ارائه داده و سعی کرده که در این زمینه گپ‌ها را کامل کند؛ در حالی که هیچ وب سایتی در این حوزه چنین کاری را نکرده است.» 

در نتیجه، شما با تک‌تک کلیدواژه‌های مختص به بیزینس خودتان معمولا در صفحه اول و در لینک‌های یک تا سه بالا می‌آیید. در واقع، اینکه به طور دقیق در چه لینکی قرار بگیرید، مشخص نیست چون بسته به موضوع کاری شما شرایط متفاوت خواهد بود.

 شاید برای شما هم پیش آمده باشد که به هنگام سرچ در مورد یک موضوع خاص، با دو لینک پشت سر هم از یک وب‌سایت روبه‌رو شده باشید. معمولا چنین سایت‌هایی از طریق پوشش دادن گپ‌های موجود در موضوع کاریشان به این نتیجه می‌رسند. 

چگونه می‌توان کانتنت گپ‌ها را پیدا کرد؟

راه‌های زیادی برای این کار وجود دارند. مثلا موارد زیر نمونه‌هایی از آن راه‌ها هستند:

• استفاده از ابزارهای ویژه سئوکارها

سئوکارها ابزارهای خاصی را برای بررسی و تحلیل عملکرد سایت‌های رقیب و کلیدواژه‌های مورد استفاده آنها به کار می‌گیرند. شاید از بهترین ابزارها در این زمینه (Ahrefs) و (Alexa)باشد. 

با استفاده از این ابزارها می‌توانید مواردی همچون، موضوع‌هایی که قبلا رقبایتان درباره‌اش محتوا تولید کرده‌اند، کلیدواژه‌هایی که با آن بالا آمده‌اند و غیره را بررسی کنید. با در کنار هم قرار دادن این بخش‌ها می‌توانید کانتنت گپ‌ها را پیدا کرده و روی آنها تمرکز کنید. 

به کمک ابزار الکسا می‌توانید گپ‌های بین محتوای سایت شما و رقبا را پیدا کنید.

• استفاده از سرچ کنسول گوگل

این راهی است که تجربی به آن رسیده‌ام و به نظرم روش جالبی برای کشف شکاف محتوا است. وقتی وارد بخش کوئری سرچ کنسول می‌شوید ورودی‌هایی که از طریق گوگل وارد سایتتان شده‌اند و کلیدواژه‌های مورد هدفتان را می‌بینید. 

وقتی کلیدواژه‌ها را بررسی می‌کنید، گوگل به شما کلمه‌های کلیدی دیگری را که با کلیدواژه‌های شما مرتبط هستند پیشنهاد می‌دهد. با سرچ این کلمه‌های کلیدی، متوجه می‌شوید که سایت‌های دیگر – که ممکن است متعلق به رقبای شما باشند – در مورد آن موضوع نکته‌هایی را اشاره کرده‌اند که شما آنها را در نظر نگرفته‌اید. این کلیدواژه‌ها همان گپ‌های محتوای شما هستند. 

• استفاده از سایت‌های خارجی

شخصا این مورد را هم تست کردم و نتیجه گرفتم. برای این کار شما باید سری به سایت‌های خارجی بزنید. چون معمولا این وب‌سایت‌ها خیلی کامل‌تر از وب‌سایت‌های ایرانی راجع به موضوع‌های مختلف صحبت می‌کنند. 

باید ببینید که آیا محتوای آنها یا موضوعی که درباره‌اش صحبت کردند به درد کاربر ایرانی می‌خورد یا نه؟ اگر تشخیص دادید که این موضوع مناسب است می‌توانید از آن برای پوشش دادن کانتنت گپ محتواهای فارسی در سایت خودتان نهایت استفاده را ببرید. البته یادمان باشد که در ترجمه محتوا حتما بومی سازی محتوا را در نظر بگیریم.

منظور از گپ آنالیز چیست؟

در واقع، به تمام تحلیل‌ها و بررسی که شما در مورد گپ‌های موجود در محتواها انجام می‌دهید، «گپ آنالیز» (Gap Analysis) می‌گویند. با استفاده از تحلیل کانتنت گپ می‌توانید شکاف‌های موجود در محتوای خود را پُر کنید. شاید تعداد بسیار کمی از وب‌سایت‌های ایرانی به موضوع کانتنت گپ اهمیت بدهند. 

بیشتر آنها فقط یک بررسی ساده از سایت‌های رقیب انجام می‌دهند و سپس روش‌های آنها را تکرار می‌کنند. حتی شاید خودشان محتواها را ترجمه کنند اما باز هم فرق زیادی نمی‌کند. چون وب‌سایت‌های زیادی در زمینه محتوا مشغول به کار هستند. مثلا وب‌سایت ستاره دات کام را در نظر بگیرید.

 این وب‌سایت در حوزه‌های متنوعی محتوا تولید می‌کند. شاید پرداختن به کانتنت گپ به وب‌سایت‌هایی از این دست که بازدیدکننده‌های زیادی دارند کمک کند. چون گاهی این وب‌سایت‌ها به جایی می‌رسند که موضوع کم می‌آورند. در این صورت پرداختن به گپ‌های موضوع‌های قبلی خودشان هم می‌تواند منجر به تولید یک محتوای تازه‌تر شود. 

کانتنت گپ، فقط مختص وب‌سایت یا محتوای متنی نیست

شاید برایتان جالب باشد که من از شکاف محتوا در پادکست‌های کانال تلگرام خودم هم استفاده می‌کنم. به این ترتیب که وقتی موضوعی از قلم می‌افتد یا می‌خواهم بحث‌های قبلی را کامل‌تر کنم، پادکست‌های قبلی خود را بررسی می‌کنم و گپ‌های آن را در پادکستی جدید پوشش می‌دهم. 

نظر شما چیست؟

آیا تاکنون به دنبال کشف شکاف‌های محتوا در زمینه کاری خودتان بوده‌اید؟

فکر می‌کنید در محتواهایی که تاکنون تولید کرده‌اید شکاف محتوا وجود داشته باشد؟